بایوس (BIOS) چیست و با UEFI چه تفاوتی دارد؟

یکی از اصول اولیه استفاده از یک سیستم کامپیوتری، آشنایی با بایوس (BIOS) است تا از این طریق بسیاری از مشکلات رایج سیستم عامل را برطرف کنیم و درک بهتری از عملکرد آن داشته باشیم. BIOS مخفف عبارت Basic Input Output System است و یک نرم افزار داخلی سیستم بوده که بر روی حافظه مادربرد ذخیره می‌گردد. زمانی که سیستم را بوت می‌کنید، بر روی صفحه پیام راه اندازی یا Startup را مشاهده می‌کنید که در آن عبارت BIOS وجود دارد.

این نرم افزار پس از روشن شدن سیستم، طی فرایندهای مشخصی و انجام برخی تست‌ها (Power ON Self-Test یا POST) را انجام می‌دهد تا از بروز هرگونه مشکلی شما را آگاه سازد. POST یا همان تست تشخیص، در ابتدا به دنبال بوت کرد سخت افزار سیستم شماست و اگر از کار بیفتد دیگر دستگاه راه اندازی نمی‌شود. پس بایوس یک سیستم عامل بر روی تراشه ذخیره شده و به شما این دسترسی را می‌دهد که به راحت‌ترین شکل ممکن به سیستم خود دسترسی داشته باشید و آن را راه اندازی نمایید. البته بهتر است این نکته را بدانید که در صورت بروز هرگونه مشکل برای POST، آلارم‌های متوالی شنیده می‌شود که نمایانگر مسائل مختلفی خواهد بود.

عملکرد های اصلی بایوس BIOS

یکی از آنها POST بود که در ابتدا توضیح داده شد. مورد بعدی BootStrap loader است که در تعیین قدرت سیستم عامل دخیل است. اگر لودر سیستم عامل شما را پیدا کند، بایوس کنترل آن را به BootStrap Loader انتقال می‌دهد.

درایورهای بایوس با اینکه از نظر عملکرد خیلی مهم نیستند ولی به کمک آنها سیستم می‌تواند کنترل اولیه خود را بر روی سخت افزارها به دست بگیرد. تنظیمات بایوس نیز تحت کنترل یک برنامه قابل پیکره‌بندی می‌باشد که از طریق آن می‌توان زمان، تاریخ و کلمه عبور را تنظیم نمود. تمامی عملکردهایی که می‌توانید به کمک بایوس انجام دهید را اینجا لیست کرده‌ایم. در نظر داشته باشید که این تغییرات را پس از انجام ذخیره کنید و مجددا سیستم خود را راه اندازی نمایید. این فرایند به حفظ تغییرات اعمال شده کمک خواهد کرد.

• امکان بارگذاری تنظیمات پیش فرض بایوس
• تغییر ساعت و تاریخ
• تنظیمات هارد و SSD
• تنظیمات دایور DVD، CD و ..
• دریافت اطلاعاتی در خصوص میزان حافظه رم
• تغییر وضعیت Boot Up num Lock
• فعال کردن و غیر فعال کردن POST
• انجام تنظیمات CPU و مشاهده دما آن
• تغییر ولتاژ سیستم و مادربرد
• فعال کردن RAID
• فعال کردن USB داخلی
• فعال‌ سازی صدا آنبرد سیستم
• قابلیت تنظیم پورت‌های سریال و پارالل (موازی) آنبرد
• فعال‌ سازی ACPI و تغییر حالت تعلیق آن
• تغییر عملکرد کلید پاور
• امکان انتصاب یک مانیتور به عنوان نمایشگر اصلی سیستم(در بین چند مانیتور)
• امکان تغییر سرعت فن

آیا امکان ارتقا تراشه بایوس وجود دارد؟

بله می‌توانید این عمل را انجام دهید تا حافظه بیشتری را به آن اضافه نمایید. البته می‌بایست تراشه جدید را با تراشه قدیمی جایگزین نمایید. همچنین امکان بروزرسانی داده‌ها در تراشه بایوس وجود دارد (در صورتی که بایوس فلش باشد). امکان بروزرسانی تراشه‌های قدیمی وجود ندارد و در طرف مقابل تراشه‌های جدید را می‌توان با بوت شدن یا انجام دستورالعمل‌های خاصی بروز نمود.

اهمیت بایوس

هر سیستم عاملی از نرم افزار بایوس جداست و آن بخش بسیار مهمی از سخت افزار مادربرد خواهد بود. لینوکس، ویندوز و ... همگی می‌توانند متکی به بایوس نباشند و مستقل از محیط کامپیوتر کار کنند. حتی سیستم عامل MacOS از بایوس استفاده نمی‌کند. اپل یک سیستم عامل بوت به نام Open Firmware را پشتیبانی می‌نماید.

آشنایی با بایوس قدیمی

در مادربرد‌های قدیمی به منظور روشن کردن کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و عملکرد پردازنده و سایر اجزا سیستم را کنترل می‌کرد. بایوس‌های قدیمی محدودیت‌هایی دارند؛ به عنوان مثال نمی‌تواند درایو‌های اطلاعاتی که حجم آنها بیش از 2.1 ترابایت است را مدیریت و کنترل کند.

روند بروزرسانی بایوس

در خصوص این مسئله کمی پیش‌تر مواردی گفته شد ولی اگر می‌خواهید به صورت تخصصی در مورد آن اطلاعاتی را کسب کنید، مقاله تخصصی آپدیت بایوس ما را بخوانید.

UEFI چیست؟

UEFI مخفف عبارت Unified Extensible Firmware Interface می‌باشد که بر خلاف بایوس‌های قدیمی می‌تواند درایو های 2.2 ترابایتی و بزرگ تر را در خود ذخیره کند. درایو ها را به کمک Master Boot Record کنترل کرده و از فناوری GPT استفاده نمی‌کند.

مقایسه BIOS و UEFI

UEFI نرم افزار جدیدتری است که در سال 2002 منتشر شده و از دو نرم افزار Boot استفاده می‌کند. UEFI در مقایسه با BIOS از مقیاس پذیری بیشتر، عملکرد بالاتر، برنامه‌ریزی بهتر و امنیت بالاتری برخوردار است. در کنار این موارد UEFI برای بارگذاری سیستم عامل نیازی به برنامه bootloading ندارد و رابط کاربری بهتر و سریع‌تری را ارائه می‌دهد. شرکت‌های بزرگی نظیر اینتل، AMD، دل، اچ پی، لنوو، مایکروسافت و .. بایوس را حذف کرده اند و در حال انجام کارهایی به نفع UEFI هستند که بدین صورت رفته رفته بایوس از بین می‌رود.

منبع

نظرات (0)